|
Nimet Demirbağ Sanlıman’ın Ankara Rahmi M. Koç
Müzesi’nde Kitre Bebekleri Ziyareti, 2017, Fotoğraf: Kerem Sanlıman.
|
Kitre Bebeklerin yaratıcısı ZEHRA MÜFİT
SANER ve onun en son öğrencisi NİMET DEMİRBAĞ SANLIMAN’ın kitre bebekleri artık
Ankara Rahmi M. Koç Müzesi koleksiyonunda birlikte sergileniyor.
YAZI: ÜMMÜHAN KAZANÇ
Nimet Demirbağ Sanlıman ile röportajımızı Youtube'dan izleyebilirsiniz.
https://www.youtube.com/watch?v=E6bd-DRWCeU&t=36s
|
Kitre bebek yaratıcısı ve ustası olarak
tarihe geçen ZEHRA MÜFİT SANER, Türkiye’nin ilk kadın sanatçıları arasında yer
alır.
|
Gerçek
ve benim için bir o kadar özel bir hikayeyi paylaşıyorum sizlerle. Türk
Ressamları Ansiklopedisi Editörlüğünü yaptığım dönemde Ressam Tayfur Çelikten
Sanlıman ve kıymetli eşi Nimet Demirbağ Sanlıman ile tanışma şerefine eriştim.
22 Ağustos 2017 tarihinde vefat eden ve 24 Ağustos 2017 tarihinde Bozcaada
Mezarlığına defnedilen koca çınar Tayfur Çelikten Sanlıman’ı bu vesileyle
rahmetle ve hasretle anıyorum.
ozan ünal, heykeltraş, heykel
Benim
hayatımın kilometre taşlarından biri olan bu değerli çift ile tanışmamız, daha
sonra çok özel bir dostluğa dönüştü. Artık Tayfur Bey manevi babam, Nimet Hanım
ise manevi annem olmuştu. Nimet Demirbağ Sanlıman, tam 65 yıl kitre ya da başka
bir tabirle Türk belgesel bebek sanatı çalışmalarına aralıksız olarak devam
etmiş ve Bebek yapımı olarak nitelendirilse de daha önce litaratürde tam bir
sınıflandırma yapacak kadar örneği bulunmadığından “belgesel bebek yapımı”
olarak adlandırılabilecek sanatın nadir ustalarından. Nimet Demirbağ Sanlıman, Türkiye’nin
ilk kadın sanatçıları arasında yer alan, Ressam ve Kitre ve Pamuk ile yapılan
daha çok BELGESEL BEBEK olarak bilinen TEMALI FİGÜRLERİN yaratıcısı ve ustası
olarak tarihe geçen ZEHRA MÜFİT SANER’in en son öğrencisidir.
SANLIMAN
ailesi ile sohbetlerimizde Nimet Hanım, sürekli hocası Zehra Müfit Saner’i ile
ilgili bilgi ve belgeleri paylaşabileceği bir şey yapmak istediğinden
bahsediyordu. Ben de kendisine ZEHRA MÜFİT SANER ile ilgili bir internet
sayfası hazırlayabileceğimi önerdim ve çalışmalara başladık. Zehra Hanım’ın
akrabalarının da desteğiyle http://kitrebebekyaraticisi-zehramufitsaner.blogspot.com.tr/ sitesini hayata geçirdik ve hakkında çok
az bilgi bulunan Türkiye’nin ilk kadın sanatçılarından Zehra Müfit Saner ile ilgili oldukça kapsamlı bilgileri paylaşıma
açtık. Akabinde hocasının izinden başarıyla giden ve kitre bebek sanatının
ölümsüzleşmesini sağlayan Nimet Demirbağ Sanlıman’la da ilgili bir internet
sitesi hazırladık. http://kitrebebekustasi-nimetsanliman.blogspot.com.tr/
Bu
sitelerden sanatçılarımız ile ilgili tüm bilgilere ulaşabilirsiniz.
|
Nimet Demirbağ Sanlıman’ın Ankara Rahmi M. Koç
Müzesi’nde Kitre Bebekleri Ziyareti, 2017, Fotoğraf: Kerem Sanlıman.
|
ANKARA RAHMİ M. KOÇ MÜZESİ KOLEKSİYONUNDA
BULUŞMA
Nimet
Hanım ile bu internet sitelerinin hazırlık aşamasında, kendisinin bir arzusunu
daha öğrendim. Zehra Müfit Saner’in bazı eserlerinin Ankara Rahmi M. Koç Müzesi
koleksiyonunda sergilendiğini biliyorduk. Nimet Hanım, kendi kitre bebekleriyle
hocasının eserlerinin yer aldığı bir sergi düzenlenmesini çok arzu ediyordu. Ben
de Ankara Rahmi M. Koç Müzesi ile iletişime geçerek şansıma denemek istedim. Müze
Yöneticisi
Mine
SOFUOĞLU, mailimize büyük bir samimiyetle cevap verdi ve biz artık sergi
detaylarını konuşmaya başlamıştık ki Nimet Hanım ve Tayfur Bey yaşamlarına Darüşşafaka
Cemiyeti’nin Urla Rezidansında devam etmeye karar verdiler. Tabii ki bu arada
Nimet Hanım’ın kitre bebeklerinin geleceği ve koruma altına alınması konusu
ortaya çıktı. Nimet Demirbağ Sanlıman hocamız, kitre bebek sanatını daha çok
kişinin tanıması, öğrenmesi ve yaşatılması için çok önemli belge niteliğini
taşıyan koleksiyonunu Ankara Rahmi M. Koç Müzesi’ne bağışlamaya karar verdi. Bu
bebekler için müzede özel bir bölüm hazırlandı. Artık bu çok özel eserler, 2016
yılından bu yana müzede sergileniyor. Tabii ki iki usta sanatçının eserleri bu
vesileyle kavuşmuş oldu. Bu özel hikayenin bir parçası olmaktan büyük onur
duyuyorum.
ozan ünal, heykeltraş, heykel
|
Nimet Demirbağ Sanlıman, Fotoğraf: Ümmühan
Kazanç.
|
EN SON ÖĞRENCİSİ NİMET DEMİRBAĞ SANLIMAN, HOCASI ZEHRA MÜFİT SANER’İ
ANLATIYOR: “Hocam Zehra Müfit Saner, Türkiye’ye özgü el yapımı Belgesel Kitre
Bebekçiliğinin yaratıcısıdır. Onun, benim hayatımdaki yeri çok kıymetli ve
önemlidir.
1950 yılında bir tanıdığımızın evinde Onun bebeklerini gördüğümde içimde ne
olduğunu bilemediğim ama hep aradığım şeyi bulmuş olmanın sevincini yaşadım.
Hiç vakit kaybetmeden randevu alıp görüşmek ve beni öğrencisi olarak kabul edip
edemeyeceğini öğrenmek üzere Kadıköy Kantarcı Semtindeki evine gittim. O gün
yaşadığım heyecanı hiç unutmuyorum. Bahçe içinde, iki katlı güzel bir evde
eşiyle yaşıyorlardı.
Daha sonraki haftalarda olduğu gibi, onu kanepesine gömülmüş, ince
çerçeveli gözlüğü gözünde, ak saçlı başı yaptığı işin üstüne eğilmiş,
çalışırken buldum. Önündeki masanın üzerinde içinde aletlerinin,
malzemelerinin, yeni başladığı bebeğin kolları, bacakları ve daha bir sürü
teferruatın bulunduğu tezgah dikkatimi çekti. Beni güler yüzle buyur etti.
Orada olduğumdan memnuniyet duyduğumu ifade eden sözler söyledikten sonra
‘yanıma otur, dikkatlice seyret, eğer hoşuna giderse haftaya malzemelerini
alır, derse başlarsın, inşallah devamlı bir talebe olursun’ dedi. İleriki
yıllarda sanırım Hocamın arzusunu yerine getirmiş oldum.
Onun ellerini hayranlıkla seyrederken içimde, yeni mezun olduğum Arnavutköy
Amerikan Kız Koleji (Robert Koleji)’nde Amerikalı bir öğretmenimizin açtığı
hobi kursunda öğrendiğimiz üç boyutlu insan figürlerini yaparken içimde
hissettiğim coşkuyu yaşadım. Orada ne kadar kaldığımı hatırlamıyorum ama
ayrılırken ‘Ben bu işi yapabilirim’ diye düşündüğümü çok iyi biliyorum.
Evimiz Cihangir’deydi. Yolda hep, bu kadar yaşlı birinin bu denli ince işi
nasıl yapabildiğini şaşkınlıkla düşündüm. Fakat her hafta derse gittiğimde onu
daha genç buluyordum, sohbet ettikçe sanatına, bilgisine, tecrübelerine ve
yaşadığı hayat mücadelesine hayran kalıyordum.
Çağdaş ve yaratıcı kişiliğiyle etrafına enerji dağıtan hocamın yanından
ayrıldığımda bir an evvel eve varıp çalışmaya başlamak için sabırsızlanıyordum.
Zaman içinde sanki akran iki arkadaş gibi olmuştuk. Beraber sergilere,
konferanslara gidiyorduk.
1955 yılında Spor Sergi Sarayında açılan Uluslararası Bebek Sergisi’ne
katıldık. En çok ilgi gören ve beğenilen vitrinler bizimkilerdi. Aynı yılın
sonunda Beyoğlu’ndaki Amerikan Haberler Merkezinde açtığım ilk kişisel sergimi
gezerken, hocam da benim kadar heyecanlıydı. Bana; ‘Nimet, artık gözüm arkamda
kalmayacak. Elimi sana veriyorum, benden sonra bu sanatı sen yaşatacaksın’
dedi.
Yıllardır Türkiye’de ve dünyada sergiler, söyleşiler, dia gösterileri,
röportajlar, internet programları yaparak bu misyonu sürdürmekteyim. Ayrıca
Halk Evleri Merkezlerinde, Derneklerde, evimde onlarca kişiye ders verdim.
Fakat maalesef karşıma ‘devamlı bir talebe’ çıkmadı, üzgünüm.
Birkaç yıl sonra, bir sohbet esnasında Hocam birlikte bir atölye açmayı
teklif etti. ‘Benim tecrübem, senin emeğin ile bunu yapabiliriz’ dedi. Fakat
ben, ne iş ne de ticaret konusunda hiç bilgim ve deneyimim olmadığı için cesaret
edemedim. Ama bu teklif, yıllar içinde bana cesaret gücü vermiş olacak ki 1960
yılında İstiklal Caddesi’ndeki Elif Bebek Atölyesini açtım. Zehra Müfit Saner
1956 yılında aramızdan ayrılmıştı. O yoktu ama ben onun dileğini yerine
getirmiş olmaktan çok mutluydum.
Hobi olarak başladığım bu uğraşın bana bunca geniş ve renkli ufuklar
açacağını ve bir bakıma hayatımı yönlendireceğini hiç düşünmemiştim. Hocam
Zehra Müfit Saner’in benim hayatımdaki yeri çok kıymetli ve önemli demekte
haklıyım değil mi?”
|
Nimet Demirbağ Sanlıman’ın Ankara Rahmi M. Koç
Müzesi’nde Kitre Bebekleri Ziyareti, 2017, Fotoğraf: Kerem Sanlıman. |
|
Nimet Demirbağ Sanlıman’ın Ankara Rahmi M. Koç
Müzesi’nde Kitre Bebekleri Ziyareti, 2017, Fotoğraf: Kerem Sanlıman. |
|
Nimet Demirbağ Sanlıman’ın Ankara Rahmi M. Koç
Müzesi’nde Kitre Bebekleri Ziyareti, 2017, Soldan Sağa: Mine Sofuoğlu, Nimet Demirbağ
Sanlıman, Kerem Sanlıman. |
|
Zehra Müfit Saner'in en son öğrencilerinden
Nimet Demirbağ Sanlıman için özel olarak yaptığı desen çalışması. Eserin alt
kısmında şu ithaf sözleri yer alıyor: "Çok Kıymetli Tatlı Kızım
Nimetçiğime hatıra, Zehra Müfit Saner, 20.2.1955". |
|
Nimet Demirbağ Sanlıman, Kumarbazlar, Fotoğraf:
Kerem Sanlıman. |
|
Nimet
Demirbağ Sanlıman, Ayakkabı Tamircisi, Fotoğraf: Kerem Sanlıman.
|
|
Nimet
Demirbağ Sanlıman, Ağanın Kızı Fatma ile Rençper Mehmet (Türkiye Birincisi),
Fotoğraf:
Kerem Sanlıman.
|
|
Zehra Müfit Saner tarafından Koç Ailesi için
yapılan geleneksel figürler, 1936, kil, tahta, alçı, kumaş, kağıt hamuru,
Ankara Rahmi M. Koç Müzesi Koleksiyonu. |
|
Zehra Müfit Saner tarafından Koç Ailesi için
yapılan geleneksel figürler, 1936, kil, tahta, alçı, kumaş, kağıt hamuru,
Ankara Rahmi M. Koç Müzesi Koleksiyonu. |